1. Zmiany niebędące istotnym odstąpieniem od projektu, tylko realizacją nowej inwestycji
Czasami zmiany w projekcie budowlanym są na tyle istotne, że nie stanowią jedynie odstępstwa od pierwotnego projektu, ale mogą być traktowane jako początek nowej inwestycji.
Przykład orzeczenia:
„Czym innym jest dokonanie istotnych odstępstw od zatwierdzonego projektu budowlanego, a czym innym samowolna realizacja wprowadzie projektu budowlanego, ale w zupełnie innym miejscu obiektu mieszkalnego o całkowicie innych parametrach, niż wskazane w ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę. Takie działanie inwestora nie jest odstępstwem od zatwierdzonego projektu budowlanego, lecz samowolą budowlaną w rozumieniu art. 48 Prawa budowlanego. Zastosowanie przepisu art. 36a ust. 1 Prawa budowlanego, czyli dokonanie zmiany decyzji o pozwoleniu na budowę, czy też wszczęcie procedury z art. 36a ust. 2 Prawa budowlanego w przypadku stwierdzenia istotnych odstępstw od warunków pozwolenia na budowę, jest możliwe wyłącznie w przypadku tożsamości obiektu oznaczonego w pozwoleniu na budowę i obiektu, którego zamierzone odstępstwa dotyczą. Stosowanie tej regulacji nie może bowiem doprowadzić do wybudowania innego obiektu, choćby jego przeznaczenie było podobne czy nawet identyczne”.
Orzeczenie WSA w Warszawie z dnia 6 listopada 2017 r. o sygnaturze akt VII SA/Wa 2922/16
https://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/85CF1585BD
2. Podział działki a odstąpienie od projektu
Podział działki, mimo że może wydawać się odstępstwem, w rzeczywistości co do zasady nim nie jest. Po dokonaniu podziału działki nie ma konieczności zmiany pozwolenia na budowę, a wcześniejsza decyzja pozostaje w mocy i nadal obowiązuje przy realizacji inwestycji.
Przykład stanowiska sądu:
„W wyniku podziału nie ma potrzeby zmieniać decyzji o pozwoleniu na budowę. W obrocie prawnym pozostają wówczas dwie decyzje, których postanowienia w odpowiednim zakresie się uzupełniają i modyfikują. Nie ma wątpliwości, że pozwolenie udzielone dla terenu o dotychczasowych oznaczeniach geodezyjnych pozostaje w mocy. Podział nieruchomości nie zmienia warunków udzielonego pozwolenia, zmianie ulegają natomiast oznaczenia działek nim objętych”.
Orzeczenie WSA w Lublinie z dnia 28 maja 2015 r. o sygnaturze akt II SA/Lu 716/14
https://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/8E5C3929F7
3. Te same roboty jako odstąpienie istotne i nieistotne
W kontekście inwestycji budowlanych, zmiany takie jak dodanie okien i drzwi mogą być traktowane jako odstępstwa od projektu. Kluczowe jest zrozumienie, kiedy takie odstępstwa są istotne, a kiedy nie.
Odstępstwo uznaje się za nieistotne, jeśli nie narusza przepisów prawa budowlanego, nie zwiększa obszaru oddziaływania obiektu i nie spełnia żadnej z przesłanek określonych w art. 36a ust. 5. Przykładowo, wstawienie okien czy drzwi w sposób zgodny z regulacjami i niezmieniający charakteru obiektu nie rodzi poważnych konsekwencji.
Z drugiej strony, istotne odstępstwo występuje, gdy np. okna lub drzwi są umieszczone w ścianie znajdującej się bliżej niż 4 metry od granicy sąsiedniej działki. W takim przypadku dochodzi do naruszenia obowiązujących przepisów, co może skutkować poważnymi reperkusjami prawnymi.
Przykład stanowiska sądu:
„Zgodzić należy się z poglądem wyrażonym w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 czerwca 2010 r., II OSK 1272/09 (orzeczenia.nsa.gov.pl), w którym stwierdzono, że dokonując kwalifikacji odstępstw od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę w oparciu o przepisy art. 36a ust. 5 P.b., należy brać również pod uwagę inne przepisy Prawa budowlanego, mające charakter zasad ogólnych, jak np. art. 4, 5 i 9 Prawa budowlanego, których nie wolno naruszyć w żadnym przypadku(…). Wykluczone jest bowiem uznanie za „nieistotne” odstępstwa względem zatwierdzonego projektu budowlanego, jeżeli odstępstwo to prowadzi do naruszenia obowiązującego prawa”.
Orzeczenie NSA z dnia 25 lutego 2014 r. o sygnaturze akt II OSK 2287/12