Odbiór robót budowlanych jest jednym z kluczowych momentów realizacji przedsięwzięcia budowlanego. Ma na celu stwierdzenie poprawności wykonania zobowiązania przez wykonawcę i otwiera mu drogę do żądania zapłaty wynagrodzenia przez inwestora. Co do zasady, podczas odbioru powinny być obecne obie strony umowy o roboty budowlane – inwestor i wykonawca. W wyjątkowych przypadkach dopuszcza się dokonanie przez wykonawcę jednostronnego protokolarnego odbioru robót budowlanych.
Kiedy możliwy jest jednostronny odbiór robót?
Odbiory jednostronne to temat, który budzi kontrowersje i jest często trudny do wprowadzenia do umów budowlanych. Choć wiele firm upatruje w nich punkt wyjścia do dochodzenia wynagrodzenia, nawet w przypadku braku odbioru robót przez inwestora, to z perspektywy wykonawcy nie są one tak kluczowe, jak mogłoby się wydawać.
W rzeczywistości, dla możliwości żądania zapłaty, bardziej istotne jest oddanie robót przez wykonawcę, niż formalny odbiór ze strony inwestora. Oddanie robót, czyli przekazanie ich w sposób zgodny z treścią umowy, uruchamia proces, który może prowadzić do żądania zapłaty, nawet jeśli inwestor nie przeprowadził formalnego odbioru.
Stanowisko to potwierdzają orzeczenia sądów, które wskazują, że:
- oddanie robót przez wykonawcę to wydanie robót inwestorowi zgodnie z treścią zobowiązania (wyr. SN z 07.12.2017 r., II CSK 77/17),
- skuteczne wydanie prac włącza po stronie inwestora (obowiązek odbioru i zapłaty wynagrodzenia) (wyr. SN z 19.03.1999 r., II CKN 241/98),
- jeżeli inwestor nie odbiera robót chociaż powinien to zrobić wykonawca może żądać wynagrodzenia w momencie, w którym do odbioru doszłoby, gdyby inwestor zachował się prawidłowo. Uchybienie przez inwestora obowiązkowi przystąpienia do odbioru nie wpływa na roszczenia wykonawcy, w szczególności w zakresie zapłaty należnego wynagrodzenia. Co więcej, roszczenie to zaktualizuje się już w chwili, w której odbiór powinien był nastąpić. Tym samym, opóźnienie w przystąpieniu do odbioru również będzie obciążać inwestora (wyr. SA w Katowicach z 17.02.2000 r., I ACa 1027/99).